Në rrafshin institucional, Presidenti ka shtyrë zgjedhjet, vendim të
cilin nuk e pranon Kryeministri që organizon një farsë më qesharake se poturet
e veta për ta quajtur zgjedhje, ndërsa Parlamenti bëhet gati të shkarkojë
Presidentin përpara se ky të shpërndajë Parlamentin, veprime që duhet t’i gjykonte
të ligjshme apo jo vetëm një Gjykatë Kushtetuese të cilën Kryeministri e ka
shpërbërë me kohë për të kryer një Reformë në Drejtësi që ai s’ka të drejtën
morale as ta kërkojë dhe as ta bëjë.
Me një fjalë është një çorbë politike, një krizë institucinale e
papërfytyrueshme të cilën të huajt duket qartë se s’dijnë si ta kuptojnë dhe
prandaj s’mund të japin asnjë këshillë tjetër veç porosive për shmangien e
dhunës. Aq e çoroditur është situata për ndërkombëtarët dhe ata që janë brenda
në Shqipëri, saqë është arritur që krahu pro-Merkel të marrë kërcënime nga
gjermanët, ndërsa krahut pro-Trump t’i tundet kartoni i verdhë nga një
zëvendës-sekretar shteti, veprime që, kuptohet, janë pritur me injorimin e
zakonshëm që liderat politikë dhe analistët iu bëjnë ndërkombëtarëve sa herë që
këta iu venë kundër avazit.
Kopetë e mbështetësve të bindur të të dy krahëve janë lëshuar entuziastë
nga të dy anët e një ure të ngushtë dhe janë gati t’i shqyejnë gurrmazin
njëri-tjetrit vetëm e vetëm që të mos hapin rrugë, ndërkohë që të gjithë e
dijnë fare mirë se përleshja do të hajë vetëm kokat e tyre dhe të gjitha gjasat
janë që ata, krerët, përgjegjësit kryesorë të gjendjes, të dalin pa lagur nga i
gjithë ky rrebesh.
Individualisht, krerët e partive dhe institucioneve e kanë humbur
krejtësisht torruan. Njëri u vërtit në një fushatë imagjinare duke bërë shakara
pa kripë, me zhargon halabaku dhe me një kapelë alla trump që ua ngre zemrat
peshë enveristëve që e brohorasin ngado shkon dhe që i hedhin votat e tyre, si
gjithmonë me idenë se ato janë plumb për armikun. Tjetri ulëret kot më kot,
kërcënon, hedh shashka dhe nxjerr kalamaj në rrugë duke kërkuar gjëra që edhe
vetë është i bindur që nuk mund të realizohen. Ai i treti, ai i presidencës,
nxjerr dekreta pa vlerë, kërkon t’i vijnë në takim ata që s’ia varin dhe
shkruan hartime që të pështjellojnë zorrët e barkut. Vendi kapërcen datën e
zgjedhjeve sepse nuk mund të ndalë kalendarin, por zgjedhjet as janë bërë dhe
as janë çbërë. Të dy kryetarët janë vënë në kërkim të mbështetësve ndërkombëtarë
dhe s’është fare çudi që njëri të gjejë dikë që të thotë se zgjedhjet janë në
të pranueshme, dhe tjetri të gjejë dikë tjetër që të thotë se ato nuk janë.
Tridhjetë Qershori as nuk mund të zgjidhte, dhe as zgjidhi gjë.
A ka zgjidhje?
Pyetja është a ka zgjidhje të vërtetë, përveç zgjidhjeve idiote
që propozojnë analistët në emisionet e Fevziut dhe Zhejit të cilët duken më të
bezdisur dhe më të acaruar se kurrë nga ato që thonë të ftuarit në studio dhe
s’i lënë rradhë njeriu të lidhë një fjali nga fillimi deri në fund? Pra, a ka
zgjidhje përtej zgjidhjeve të pamundura për t’u realizuar që jep sozia që
drejton opozitën dhe shakarave pa kripë të reinkarnimit të Duçes si
Kryeministër i Shqipërisë? A ka zgjidhje përtej shpresës perverse të disa
‘inteligjentëve’ që mendojnë se demokratizimin, pastrimin, katharsisin mund ta
sjellë vetëm një masakër vëllavrasëse dhe përtej të gënjyerit e vetes dhe të të
tjerëve se duke bërë një palo zgjedhje të rreme, në një pjesë të bashkive, me
nga një kandidat të vetëm të një partie, do të arrish të legjitimizosh
pushtetin dhe do të vazhdosh të mbretërosh i lumtur forever after?
Ka dy zgjidhje - një afatshkurtër dhe një afatgjatë.
Zgjidhja afatshkurtër është dalja nga kriza e fortë për momentin.
Tërheqja një herë e mirë nga politika e të dy përgjegjësve kryesorë - Ramës dhe
Bashës. Organizimi i zgjedhjeve për të ripërtërirë kryesitë e të dyja partive.
Krijimi i një qeverie teknike, mundësisht me njerëz sa më pak të angazhuar e
cila do të mbikqyrë përsëritjen e zgjedhjeve lokale - jo këtë vit, tjetrin.
Deri në atë kohë le të vazhdojnë të kullosin kryetarët e tanishëm të bashkive,
se nuk u bë qameti.
Zgjidhja afatgjatë, që kërkon domosdoshmërisht të kuptuarit e problemit
afatgjatë. Dhe problemi është te ekonomia - te paraja. Kërkon të kuptohet se si
është e mundur që nuk arrijmë të bëjmë dot një shtet demokratik dhe që kushdo
që vjen në krye korruptohet, vepron si autoritar, grumbullon pushtet më shumë
se i takon, fillon të vjedhë vota dhe nuk do të largohet nga pushteti. Po nuk u
gjet arsyeja se përse ndodh kjo, atëherë do të ndodhë përsëri e njëjta gjë, jo
vetëm me Edin dhe me Lulin, por edhe me Tedin dhe me Bulin, me këdo që të
vihet.
Përgjigja është si gjithmonë te ekonomia, ta paraja, te arsyeja përse
votojnë njerëzit. Njerëzit në Shqipëri nuk votojnë për ta bërë vendin më mirë.
Njerëzit në Shqipëri votojnë për të zgjedhur atë që do t’i garantojë qëndrimin
në punë nëse e kanë, ose kapjen e një vendi pune, nëse nuk e kanë ose e kanë
humbur.
Përderisa Shqipëria të ketë një papunësi marramendëse dhe përderisa
punëdhënësi më i madh, me ndryshim të ndjeshëm nga të gjithë punëdhënësit e
tjerë të marrë së bashku, të mbetet shteti, njerëzit do të vazhdojnë të votojnë
për të kapur vendet e punës, ndërsa demokracia ka për të mbetur një mirazh në
shkretëtirë.
Ndarjet në ‘të majtë‘ e në ‘të djathtë‘ në Shqipëri janë budallëqe me
brirë, janë arbitraritete dhe për shumicën e shqiptarëve nuk kanë pikë kuptimi.
Pjesa më e madhe e atyre që votojnë për Partinë Socialiste nuk e bëjnë këtë
ngaqë duan kthimin e Enver Hoxhës, kthimin e kooperativave, heqjen e pronës
private dhe vendosjen e diktaturës së proletariatit. Nuk e bëjnë as ngaqë
shpresojnë të vihen programe sociale, të ndihmohen të varfërit, të zvogëlohen
ndryshimet midis të ardhurave të punëtorit të thjeshtë dhe fitimeve të super të
pasurve. Po të urrenin të pasurit ata do të ishin të gjithë kundër Edi Ramës
dhe horrave të tjerë rreth tij. Por nuk janë. Ndërsa shumica e atyre që
mbështesin Partinë Demokratike as që e vrasin mendjen se po luftojnë
komunizmin, një sistem që ka tridhjetë vjet që është fshirë dhe që shumë prej
tyre as ia kanë idenë çka qënë. Ata nuk votojnë për lehtësimin e taksave
për bizneset e mëdha, në mënyrë që kapitalistët e pasur të kenë mundësi të investojnë
më shumë dhe të punësojnë sa më shumë shqiptarë. Dhe nuk besoj se duan që
shteti të ketë sa më pak buxhet, që të thithen sa më pak taksa dhe të hiqen
investimet nga shkollat, spitalet, rrugët, infrastruktura. Në fakt, të dy anët
e zgjedhësve në Shqipëri duan që shteti të ketë sa më shumë buxhet, sa më shumë
punë, se vetëm kjo ua shton shanset e punësimit atyre vetë.
Praktikisht, të dyja partitë në Shqipëri janë e njëjta gjë. Ato nuk i
dallon absolutisht asgjë, veç emrave në krye të tyre. Ndërsa shteti shqiptar është një
dosë e shtrirë me cica të thara nga thithat e të cilave të gjithë duan të pijnë
nga pak qumësht. Partia në pushtet (kushdo që ka qënë ajo këto tridhjetë vjetët
e fundit) ia ofron thithat e dosës vetëm simpatizantëve të saj. Me ndërrimin e
pushtetit, ndërrohen edhe ata që pijnë qumësht, gicat pirës zëvendësohen me të
tjerë gica pirës. Lufta për thithat e dosës është luftë për
mbijetesë.
E vetmja mënyrë për ta zgjidhur situatën është që dosa të mos jetë
burimi kryesor i ushqimit dhe synim i politikës. Ideale do të ishte që shteti
(dhe me këtë kam parasysh edhe pushtetin qendror, edhe atë lokal, sepse në
Shqipëri ndarja mes tyre është tepër e mjegullt) të kishte mundësi të punësonte
sa më pak njerëz duke ia lënë këtë barrë sektorit privat.
Krahas kësaj do të duhej të garantohej me ligj paprekshmëria e punëve të
shtetit nga forcat politike, në mënryë që ato të mos cënohen nga rezultati i
zgjedhjeve. Kjo do të thotë që kur ndërrohen qeveritë, të mos ndërrohen thuajse
të gjithë punonjësit e të gjitha kabineteve, administratorët dhe aparatçikt e
çdo niveli, duke përfshirë edhe shoferët e pastruesit. Ne jemi ndoshta i vetmi
vend në botë që me ndërrimin e partive në pushtet ndërrojmë drejtorët e
shkollave, madje edhe mësuesit. Te ky ndërrim qëndron e keqja. Në vendet
demokratike ndërrimi i partisë në pushtet nuk sjell as ndërrimin e
zëvendës-ministrave, e jo më pastaj ata që janë poshtë tyre. Ndërrohet
Ministri, kuptohet, dhe ky është funksion politik. Por gjithkush tjetër qëndron
në vendin e vet të punës. Në këtë mënyrë asnjë nga zyrtarët e ministrive apo të
të gjithë administratës shtetërore nuk ka përse ta ketë frikë ndërrimin e
partisë në pushtet, nuk ka përse i serviloset kësaj apo asaj partie, nuk ka
përse kthehet në militant për të ruajtur apo për të marrë vendin e punës.
Perfundim: Populli shqiptar është përçarë në dy grupime që duken sikur
janë gati t’i shqyejnë gurrmazin njëri-tjetrit. Por të gjithë ata janë
shqiptarë - demokratë e socialistë, të lëkundur e të pavarur. Të gjithë, nga të
dyja anët, janë qënie njerëzore me të mirat dhe të këqijat e tyre, janë të
afërt dhe të lidhur me njëri-tjetrin, kanë të njëjtat tipare, të njëjtat
karakteristika të përbashkëta, të njëjtën nivel morali dhe inteligjence. Një
pjesë mbrojnë socialistët jo se janë budallenj dhe kanë nostalgji për
komunizmin. Tjetra mbrojnë demokratët jo sepse janë ‘malokë’ dhe iu hapet barku
për Sali Berishën. Njerëzit duan të jetojnë dhe të punojnë, të shkollojnë
fëmijët dhe t’iu sigurojnë atyre një të ardhme përmes punës. Po të eliminohet
praktika e kapjes apo ruajtjes së vendit të punës përmes politikës do të
arrijhet të zgjidhet një nga problemet më të vështira në rrugën për demokraci
dhe të shmangen kriza të tjera në të ardhmen.
