Fenomeni Manxhone

Luixhi Manxhone është ndoshta emri më i lakuar gjatë muajit dhjetor në median tradicionale dhe ato shoqërore në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Vrasja spektakulare përpara hotelit Hilton në Manhatan e Brian Thompson, Oficerit të Parë Ekzekutiv (CEO) të kompanisë së sigurimeve shoqërore UnitedHealthcare në daten 4 dhjetor dhe arrestimi i djaloshit 26 vjeçar pesë ditë më vonë në Altuna, Pensilvani janë ndjekur me emocione të kundërta nga miliona njerëz, një pjesë e të cilëve e kanë dënuar si një atentat kriminal, teksa një shumicë çuditërisht e madhe e brohorasin si veprim heroik, si sakrificën e një mbrojtësi vetëflijues të drejtësisë.

Në të gdhirë të datës 4 dhjetor 2024, përpara njërës prej hyrjeve të Hilton në Manhatan një person që u përshkrua si “mashkull, i bardhë, me maskë” shtiu tre herë me një pistoletë duke vrarë 50 vjeçarin Brajën Tompson, kreun e kompanisë amerikane të siguracioneve UnitedHealthcare. Vrasësi u largua nga vendi i krimit duke lënë pas vetëm imazhin e një njeriu të maskuar dhe tre gëzhoja plumbash në të cilat ishin gdhendur fjalët “delay”, “deny”, “depose” – “vono”, “moho”, “elimino”, që i bënin jehonë motos famëkeqe të kompanive të sigurimeve (delay-deny-defend, d.m.th. vono, moho, mbrohu) si përpjekje për të mos paguar kërkesat e klientëve për shpërblim siguracioni. Shtangia nga akti i dhunshëm ia la shpejt vendin një vale të gjerë zemërimi të shprehur përgjithësisht në median shoqërore ndaj kompanive të sigurimeve që njihen si grumbulluese gjigande fitimesh, përgjithësisht duke u përpjekur për të paguar një numër sa më të vogël kërkesash dhe duke lënë shpesh herë në baltë klientët e tyre. Ndjenjat publikut të gjerë nuk kishin si të mos nxiteshin edhe nga fakti që Brajën Tompson, kreu i kompanisë që tërheq të ardhura nga sigurimi i 46 milionë amerikanëve merrte një rrogë vjetore prej 10 milionë dollarësh, ndërkohë që atentatori i tij ishte një djalosh simpatik 26 vjeçar, që kishte kryer si “valedictorian” një shkollë private në Baltimore dhe përfunduar cum laude shkollën Inxhinjerike të Universitetit të Pensilvanisë, i cili e bënte fare të qartë se motivi për veprimin e tij eksterm ishte mosaprovimi i politikave të vonimit, mohimit dhe eliminimit të kërkesave të qytetarëve për të marrë nga kompania e sigurimeve shëndetsore atë çka iu takonte.

Për pesë ditë njerëzit prisnin me kurreshtje se si do të shkonte fati i atentatorit. Më së fundi, ai u identifikua dhe arrestua në një restorant McDonald’s në Altuna, Pensilvani, pas telefonatës së një punonjësi të atjeshëm. Manxhone akuzohet për një serë krimesh, ndër të cilat bije në sy Vrasje e shkallës së pare (vrasje në vijim të një akti terrorizmi sipas përcaktimit të Ligjit të Anti-Terrorizmit të vitit 2001). Nëse merren parasysh nga juria ato mund të çojnë deri në dënim me vdekje.

Kapja dhe akuzat për terrorizëm i dhanë edhe një shtytje tjetër diskutimit të ngjarjes dhe personazheve nga kanalet konvencionale të medias, rrjetet e mëdha televizive dhe gazetat. Por shtytjen më të madhe ia dhanë medias shoqërore, tik-tokut, fejsbukut, instagramit, etj. ku Luixhi Manxhone ka marrë statusin e Robin Hudit.

Për analistët e shumtë të ngjarjes pyetja është: Si ka arritur shoqëria amerikane në atë pikë sa të trajtojë si hero një vrasës atentator, një njeri që padiskutimisht ka kryer një veprim të dhunshëm, të paligjshëm? Ndoshta përgjigja është te imazhi gjithmonë e më i shëmtuar i korporatave, kompanive të fuqishme që shfrytëzojnë pa mëshirë njerëzit dhe që për hir të fitimeve iu janë larguar qëllimeve për të cilat ekzistojnë. Kompanitë e siguracionit shihen si depo gjigande parash, që janë në gjendje të thithin edhe qindarkat nga llogaritë e njerëzve të thjeshtë, ndërkohë që fitimet iu shënojnë rregullisht shifra rekord dhe të ardhurat e krerëve të tyre sa vijnë e shtohen. Rroga prej 10 milionë dollarësh në vit e viktimës së atentatit puthitej plotësisht me tablonë e përgjithshme të këtij përfytyrimi, duke e bërë atë edhe më të urryer.

Shpërndarja e pabarabartë e pasurisë është sot një nga problemet më të mprehta të shoqërisë. Në vitin 2024 në Shtetet e Bashkuara dhjetë përqind të popullsisë kontrollojnë mbi dy të tretat e pasurisë kombëtare, ndërkohë që gjysma, pesëdhjetë përqind, kanë në duar vetëm 2.5 përqind të pasurisë së përgjithshme. E ndërsa të pasurit gjejnë mënyra për të kontrolluar politikën në favor të tyre dhe për t’u pasuruar edhe më tej, pjesa më e madhe e popullsisë e sheh çdo ditë e më shumë veten të pafuqishëm dhe pa rrugëdalje. Gjendja, sipas fjalëve të Manxhones kur po transportohej nga policia është: “…krejtësisht fyese për inteligjencën e popullit amerikan dhe për përvojën e jetës së tyre.”

A është Luixhi Manxhone rrugëdalje, apo thjesht shfryrje kolektive inati?! 

Vox in Rama

E ndërroni rrugën kur atë ua pret ndonjë mace e zezë? Është një veprim që e bëjnë ndoshta nëntë nga dhjetë vetë, shumë prej të cilëve duke sharë e mallkuar krijesën e pafajshme. Pak vetë e dinë nga buron kjo armiqësi kolektive ndaj një qenieje që, përveç ngjyrës së qimes, nuk e dallon asgjë nga i gjithë trungu familjar i felinëve, duke filluar nga macet e vogla e deri te tigrat e luanët.

I njëqind-e-shtatëdhjetë-e-teti Papë i Kishës Katolike, Gregori IX ka sunduar në fronin më të rëndësishëm të Evropës nga 1227 në 1241. Ai njihet për anti-semitizmin, për institucionalizimin e gjyqeve të inkuizicionit dhe, mbi të gjitha, për urrejtjen ndaj maceve në përgjithësi dhe atyre të zeza në veçanti.

Bëhet fjalë për fazën e dytë të Mesjetës Evropiane, një periudhë historike e përcaktuar si Kohërat e Errësirës, kur mbi kontinent padiskutuar autoriteti i fesë, kur dija, kultura, artet, letërsia, filozofia, shkenca, kishin shekuj që mbaheshin të burgosura në bodrumet e katedralave, manastireve dhe arkivave të Kishës Katolike. Megjithatë, në shekullin e 13të autoriteti i Kishës Katolike si “kisha universale” kishte nisur të lëkundej disi. Priftërinj dhe mendimtarë po dilnin me ide të rrezikshme, ndër të cilat edhe propozimi që njerëzit mund të lidheshin drejtpërdrejt me Zotin, pa ndërmjetësimin e Kishës. Institucioni i Papës rrezikonte të humbiste autoritetin e padiskutueshëm dhe i duhej të vepronte. Një shekull para Gregorit IX, Papa Lucius III kishte nisur fushatën famëkeqe të inkuizicionit, luftës së egër kundër heretikëve, kundërshtarëve të besimit, e cila menjëherë mori përmasat e një histerie kolektive të pakontrolluar kundër kujtdo që nuk shihej me sy të mirë nga pushteti i fesë. Viktimat përndiqeshin nga turma të ndërsyera dhe përfundonin në tortura dhe ekzekutime publike nga më të egrat.  

Në 13 qershor 1233, Gregori IX nxorri dekretin e titulluar Vox in Rama me anë të cilit i shpallte luftë maceve, veçanërisht atyre të zeza. Shkak për këtë u bë thashethemi për një kult satanik në Gjermani, në ceremonitë e të cilit thuhej se, si shenjë adhurimi për Luciferin, anëtarët i puthnin të prapmen e një maceje të zezë, ritual që i hapte rrugën orgjive të papërmbajtura seksuale. Kisha nuk mund ta lejonte kurrsesi herezi të tilla. Macja e zezë u shpall simbol i Djallit. Dekreti i Papës iu bënte thirrje besimtarëve: Catum vivere non patieris – mos lini mace gjallë.

Dekreti i Papës ishte fjala e Zotit. Në të katër anët e Evropës turmat u lëshuan të shfarosnin macet, të bindur se po luftonin djallin. Dhe, teksa njerëzve iu ngulitej në vetëdijë frika nga macet e zeza, me qindra-mijëra qenie të shkreta janë sakrifikoheshin për një përrallë që s’dihej se ku e kishte burimin.

Që supersticioni për macet e zeza e ka burimin te Dekreti i Papës Gregori IX nuk vihet në dyshim. Ajo që vihet në dyshim është: Sa ka ndikuar shfarosja e maceve e nxitur nga Kisha Katolike në Murtajën e Zezë që përfshiu Evropën një shekull më vonë? Është vërtetuar se Murtaja e Zezë (Bubonike) vjen nga një bakterie e quajtur Yersinia pestis, e cila u përhap në Evropë kryesisht përmes pleshtave të mbartur nga minjtë. Ajo që nuk dihet me siguri është sa lidhet numri i madh i minjve përhapës të sëmundjes me mungesën e maceve që të shfarosura nga Dekreti famëkeq i Papës? Ajo që dihet është se Mortaja e Zezë (përkatësisht Vdekja e Zezë) shfarosi gati 2 të tretat e popullsisë së Evropës (rreth 100 milion njerëz), ndërsa në Kinë dhe Azi rreth 5 milion.  

Thuhet se sot bota udhëhiqet nga njerëz me aftësi morale dhe intelektuale të dyshimta. Ngado që të hedhësh sytë do të gjesh drejtuesh shtetesh të vegjël e të mëdhenj që ngjajnë më tepër si dordolecë. Njerëzit sikur po i merr malli për ata të mençurit e dikurshëm, që udhëhiqnin plot urtësi, zgjuarsi dhe largpamësi. Unë u vura të kërkoj më të ndriturit prej tyre dhe ja, në thellësitë e historisë, gjeta Gregorin IX.

Herë tjetër, kur t’iu presë rrugën ndonjë mace e zezë, para se të ndërroni rrugën kujtohuni që paragjykimin supersticioz e keni peshqesh nga Papa Gregori IX.