Kapini se na vodhën Akilin!

Një intervistë e botuar në Koha Jonë mban titullin përshkrues “Akademiku Apollon Baçe: Akili, Pirro dhe Aleksandri i Madh janë paraardhës të shqiptarëve. Grekët na vodhën historinë.” Titulli është gati po aq i gjatë sa krejt intervista, të cilën ndoshta s’ka nevojë fare ta lexosh, pasi s’thotë asgjë më tepër. Por nuk është ky problemi. Problemi është që një akademik merret me përralla, me fantazi, me letërsi artistike dhe lëshon përcaktime amatoreske, duke hapur thesin dhe duke ftuar gjithfarëlloj entuziastësh nacionalistë që të hiqen si akademikë. Niveli i diskutimit nuk ndryshon shumë.

Natyrisht, nuk ka asgjë të keqe që një akademik të merret me letërsinë artistike, me përralla dhe me legjenda. Edhe këto janë fusha studimi të specializuar. Por kur akademiku përpiqet t’i kalojë përrallat si të vërteta historike ndryshon puna. Në këtë rast lind pyetja: A ka fakte shkencore Akademiku Apollon Baçe për ta mbështetur teorinë e tij që Akili është shqiptar dhe grekët na e kanë grabitur, apo ia fut qesim? Nëse do të kishte të dhëna shkencore atëherë nuk do të ishte keq që, si akademik, t’i paraqiste ato. Do të përbënin me të vërtetë një nga zbulimet më të rëndësishme të historike të kohës. Nëse s’ka të dhëna shkencore, faktike, atëherë mund të dalim në përfundimin se flet dhe shkruan qesim.

Shkollimi i Akilit - Eugene Delacroix, 1862

Akili është personazh i një legjende, i një përralle të lashtë popullore të krijuar të paktën tremijë vjet më parë. Eshtë personazh imagjinar, i lindur nga Nereida Thetis dhe Mbreti Peleus i Myrmidonëve. A e di vallë Akademiku Apollon Baçe se çfarë janë Nereidat? Janë krijesa imagjinare, gjysmë perëndi, si Zanat e maleve, por më saktë, Zana të detit. Janë disa motra gjysmëperëndi që shoqërojnë Perëndinë e Detit Poseidon. Kjo është nëna e Akilit, që Akademiku Apollon Baçe pretendon që është shqiptar dhe jo grek. Nuk di ç’mendim ka Akademiku Apollon Baçe për nënshtetësinë a mësuesit të Akilit, Centaurit Chiron.  A është Centauri Chiron shqiptar, apo grek? 

Thetis duke zhytur Akilin ne ujrat e Shkumbinit?!

Kushdo që ka të paktën disa njohuri bazë amatore për mitologjinë greke, ose që merr mundimin të shfletojë ndonjë libër apo të hapë ndonjë faqe Interneti mund të mësojë se, duke dashur ta bëjë Akilin të pavdekshëm, Thetis e zhyti atë në ujrat e lumit Styx duke e mbajtur prej thembrës, e vetmja pjesë e trupit që nuk iu lag dhe i mbeti e vdekshme. Shqiptarit, jo grekut Akil, sipas Akademikut Apollon.

Personazhi imagjinar i Akilit lidhet me luftën e Trojës që datohet diku në shekullin e 12-13 para erës sonë, një periudhë në të cilën një Akademik që fut hundët në histori duhet ta dijë mirë që nuk ekzistonin as grekë dhe as shqiptarë. Ekziston një koncept i papërcaktuar qartë për qytetërimin e lashtë grek, koncept i krijuar në kohët modern nga studiues modernë. Përveç lidhjes gjeografike dhe emocionale ai ka shumë pak të përbashkët me kombin e sotëm grek apo me kombin e sotëm shqiptar. Më tepër është ideja e një kulture me pika të përbashkëta, siç mund të kemi sot idenë e kulturës perëndimore, apo kulturës arabe, etj. në të cilën përfshiheshin një mori popullsish, administrimesh politike dhe organizimesh shoqërore që ndryshonin vazhdimisht formë dhe përmbajtje. Koncepti i kombeve grekë dhe shqiptarë ka lindur shumë më vonë se mitologjia greke, madje shumë më vonë edhe se Aleksandri i Madh apo Pirroja i Epirit.

Akuzat e tipit “ata na vodhën neve’ janë thjesht emocionale e nuk kanë asnjë të vërtetë shkencore. Ato i shkojnë më tepër për shtat propagandistëve nacionalistë dhe organizatorëve të turmave të tifozëve nëpër stadium se sa studiuesve seriozë që e quajnë vete akademikë. Mirëpo këtu qëndron edhe një nga problemet që kemi ne – te paaftësia për të bërë dallimin midis specialistit dhe amatorit. Akademikët bijen në nivelin e amatorëve dhe amatorët ulërijnë sikur janë të gjithë akademikë. Përfundimi është që asnjeri nuk na merr serizisht për ato që themi dhe ne vazhdojmë t’iu bijem ca avazeve boshe që i bëjnë të huajt të buzëqeshin me ëndje, me dashamirësi, por me asgjë më tepër.