Analize Bythe

Nga rubrika “Në 70-vjetorin e Çkërdhimit të Vendit”

Të më falin miqtë për futjen e një fjale të konsideruar si e papërdorshme në shqipen e shkruar, por unë s’gjeta fjalë tjetër dhe është një analizë që duhet ta bëj medoemos. Duhet ta bëj se është e nevojshme të bëhet dhe se s’më del e keqja po s’e bëra.

Shikoni gazetarin të pozicionuar në të dy fotografitë dhe vini re ndryshimin e pozicionit të bythës. Në figureën 2 gazetari e ka mbështetur bythën plotësisht në karrige, ndihet rehat dhe i sigurt. Trupin e mban drejt dhe shtylla kurrizore duket se është fare në rregull. E vështron të intervistuarin – që gjithsesi nuk është njeri pa pozitë, është Ministër i Brendshëm – në bebe të syrit, pa iu lëkundur fare qerpiku. Ka veshur një kostum blu – simbol i pushtetit, forcës, sigurisë, autoritetit, që ia jep të qënit gazetar i një rubrike të rëndësishme.

Në figurën 1 intervistuesi ndodhet përballë Hienës, Vampires, Panterës së Zezë, Zonjës, Shoqes, të Shoqes, Nanës Mbretëreshë, gruas së atij. Duket sikur gjithë titujt dhe autoriteti i plakës i kanë kaluar mbi supe intervistuesit dhe ia kanë përkulur shtyllën kurrizore, e cila, në mungesë të palcës, ka marrë trejtën hark. Supet janë lëshuar poshtë, dhe kostumi ngjyrë kafe – ngjyrë dominuese e kostumeve në kohën kur e intervistuara vriste dhe priste pa ia bërë syri tërr, është tërhequr në maksimum.

Por, mbi të gjitha flet pozicioni i Bythës së intervistuesit.

Bytha është mbështetur në qoshe të ndenjëses. Gjysma ka dalë jashtë, si për të thënë: “Zonjë, Shoqe, Mbretëreshë, Vejushë, Trashëgimtare, Vazhdimtare, unë që po të intervistoj nuk jam as ulur as në këmbë, as në bythë, as jashtë bythës. Unë dhe bytha ime janë si të duash ti që të jemi. Në çfarëdo pozicioni që do ti. Trupin po e mbaj të përkulur në shenjë respekti dhe adhurimi. Ndërsa për bythën vendos ti. Unë s’kam ç’të bëj. Po ta le në dorë, bëj me të ç’të duash.”

Natyrisht, Zonja – me që ra fjala, ai mund t’i drejtohesh me “Zonja” një monstre si Nexhmije Hoxha?! Normalisht, po të jesh militant komunist do duhet t’i drejtohesh me “Shoqja”, siç i drejtoheshin dhe referoheshin gjithë bythecët servilë në kohën kur ajo ua kishte jetën në dorë. Po t’i drejtoheshe në atë kohë me “Zonja” ajo të fuste në burg dhe të bënte të të harroheshin kockat. Ty, dhe gjithë sojit e sorrollopit tënd. Me breza. Seriozisht, kjo është dilemë e madhe. As “Zonja” dhe as “Shoqja” nuk vlejnë për këtë rast. Më e ndershmja do të ishte t’i thoshe “Shoqja Kriminele”, po s’besoj se ajo do të pranonte të intervistohej me këto kushte. Mund t’i drejtohesh thjesht me Nexhmije, ose Nexhi, për shkurt, por do të prishje gjithë konvencionet e mirësjelljes në një media moderne dhe do t’i tingëllonte keq dëgjuesit. Po a s’i ke prishur gjithë konvencionet e mirësjelljes në një media moderne duke ftuar në studio një kriminele të atij kalibri dhe duke i dhënë rast të vjellë në ekran dozën e zakonshme të propagandës që është mësuar ta vjellë për 70 vjetët e fundit të jetës së saj? Është vërtet bela dhe s’di si të bëjë njeriu i shkretë. Ndoshta kjo është një arsye më tepër për të mos e intervistuar atë qelbësirë. Ngdo që ta kthesh, duhet të bësh një kompromis me veten, domethënë duhet t’i japësh hark shtyllës kurrizore.

Desha të them që natyrisht, monstra i di të gjitha këto që mendon i përkuluri përpara saj. Ajo e di mirë që ai e ka shitur ose dhënë falas bythën që përpara se të bëhet intervista, duke rënë dakort me pyetjet që do të bëhen dhe përgjigjet që do të merren. Ajo e di që atë bythë në cep të ndenjëses, as të ulur, as të pa ulur, ajo e ka krejtësisht në dorë dhe mund të bëjë ç’t’i dojë qefi me të - ta hapë, ta shqyejë, ta mbushë me sende të rastit, ta kthejë mbrapsht, ta flakë tutje, t’ia dhurojë ndonjë veterani me rastin e përvjetorit të çlirimit. Sa për bythën e vet, pasi e ka fshirë mirë e mirë me surratin e intervistuesit, Zonjëza plakë e ka vendosur butë - butë jo vetëm mbi kolltuk, por edhe mbi një jastëçkë të bardhë - që në fakt, mund të mos jetë fare jastëçkë, por mund të jetë thjesht dinjiteti ose personaliteti i intervistuesit i mbushur me qime. Çfarë qimesh? Nuk po vazhdoj në këtë linjë se boll banale e kam bërë analizën deri këtu.

Nganjëherë s’ka fare nevojë ta dëgjosh një intervistë. Mjafton të analizosh pozicionet e bythëve. Disa bythë flasin më shumë dhe më qartë se gojët respektive.