Tundimi

(Fragment nga romani Hijet e Muzgut)

 

Përmes grykës së Shkumbinit

Shtrihet Kopshti i S’Edinit

Kjo parajsë në mes malesh

Ngjitu-zbritu, s’di të ndalesh

S’di të ndalesh, ngjitu-zbritu

Ngjitu-zbritu, ha e dhitu.

 Zoti u përpoq të vinte në jetë të njëjtin plan edhe me banorët e Kopshtit të S’Edinit mes maleve të Xhyrës, në rrethinat e Librazhdit pranë Skampës, në luginën e Shkumbinit, në kërthizë të botës, në Ballkanin Perëndimor. Por banorët e parë të atyre trevave nuk e hëngrën atë koqe ulliri. Domethënë, nuk e hëngrën atë koqe molle. Kur iu afrua Gjarpri dhe filloi t’iu fliste Qygjja dhe Palloshi ishin ulur nën hijen e një peme e po bisedonin të shpenguar, të dy cullakë, siç i kishte krijuar dhe rikrijuar Zoti. Qygjja me një boshllëk në fund të barkut dhe Palloshi me një zgjatim që i ngjante shumë atij zgjatimi që kishte pasur dikur Qygjja kur kishte qenë vetëm, por që tani nuk e mbante mend se kishin kaluar shumë kohë.

- A po mërziteni, o miq? - i pyeti Gjarpri me zë fishkëllyes.

- Ne nuk mërzitemi kurrë, - tha Palloshi. - Përderisa s’kemi asnjë punë për të bërë, nuk kemi as përse të mërzitemi. Mërzitet ai që ka punë. Ose mërzitet nga puna, ose mërzitet kur mbaron punën dhe s’ka ç’të bëjë.

Me këto fjalë të mençura Qygjja dhe Palloshi ia dhanë gazit për tri ditë rresht. Në fund të fundit, ata kohën e kishin me bollëk dhe s’kishin përse t’i vinin vetes kufizime kohore kur qeshnin. Gjarpri, i cili gjithashtu nuk dukej të kishte probleme të kësaj natyre, i priti me durim derisa mbaruan dhe vazhdoi krejt i qetë:

- Megjithatë, jeta mund të jetë edhe më interesante se sa të rrish pa bërë gjë.

- E ç’ka mund të jetë interesante se sa të rrish pa bërë gjë në përjetësi? - pyeti Qygjja . - Çfarë mund të jetë më interesante se sa mos kesh koqe pune për të bërë? Cila lloj jete mund të jetë më interesante se sa një jetë ku s’i thua asnjëherë punës “mirëmëngjesi”.

- Një jetë me dije dhe njohuri, - tha Gjarpri. - Një jetë në kërkim të përgjigjeve për shumë pyetje që të lindin në kokë. Një jetë me emocione të reja që vijnë pas arritjeve të shumta.

- Për çfarë pyetjeje e ke fjalën? - ia priti Palloshi.

- Për shembull: Si u krijua njeriu? Përse ekziston bota? Sa larg janë yjet në qiell? Si mund të zbërthehet atomi në grimca më të vogla? A e ka bërë pula vezën apo veza pulën?

- E kush e çan kokën të gjejë përgjigje për pyetje të tilla?! - ia pat Qygjja.

- Po edhe sikur ta çanim kokën, si mund t’i gjenim përgjigjet? - ia priti Palloshi.

- Fare e lehtë, - u hodh gjithë gëzim Gjarpri, të cilit iu duk se i dolën në shteg. - Mjafton të hani një kokërr nga ajo pema aty.

Qygjja dhe Palloshi i hodhën një sy një peme të bukur të mbushur me kokrra të kuqe për të cilën Zoti i kishte porositur që të mos e preknin me dorë se po ta preknin do t’i gjente belaja.

- Mos e fol, - ia priti Palloshi. - As që na vete mendja të hamë fruta. As zarzavate. Ne kemi mish me bollëk - pula, viça, derra, dele, keca, lepuj të butë dhe të egër, kemi mish kaprolli dhe fazani, breshka dhe bretkosa, kërmij dhe harabela. Ç’na duhet të hamë fruta?

Gjarpri i pa i çuditur. S’i kishte rënë kurrë rasti të merrej me njerëz të tillë.

- Po ju s’i keni provuar ato fruta. Provojini njëherë dhe do t’iu pëlqejnë. Veç kësaj edhe do t’iu mbushin me dije.

- Ik ore mbushu, se s’kemi nevojë as për dije, as për fruta, - ia priti Palloshi.

- Dhe meqë ra fjala e të provuarit, - tha Qygjja, - nuk kemi provuar ndonjëherë mish gjarpri. Dhe fap, një të zgjatur dorën, e kapi Gjarprin dhe ia këputi kokën. Pas kësaj, ia hoqën lëkurën, e pastruan mirë e mirë, e vunë në tigan dhe e skuqën si ngjalë. Iu shijoi si kurrë ndonjëherë.

Ky veprim i dha Palloshit dhe Qygjes një farë përparësie në krahasim me dy të ngjashmit e tyre në anën tjetër të botës. Ata arritën të shmangin dëbimin nga Kopshti i S’Edinit në Xhyrë të Librazhdit. Kur erdhi Zoti që t’i vizitojë dhe t’i shohë ç’bënin, ai vuri re se pema frutore ishte e paprekur.

- Po Gjarpri ç’u bë?! - pyeti Zoti i çuditur.

Në fakt, asnjëherë nuk është marrë vesh se kush ishte, në të vërtetë, Gjarpri - ishte thjesht ndonjë agjent i fshehtë i Zotit, i dërguar posaçërisht për të provokuar çiftin e ri dhe për t’i shtyrë në ngasje që të hanin pemën e ndaluar me qëllim që të realizohej plani i fshehtë i Zotit për t’i dëbuar njerëzit nga kopshtet, apo ishte agjent i pavarur, provokator në profesion të lirë, që vërtitej sa në një kopsht të përsosur në tjetrin, duke u përpjekur të ngatërronte dynjanë dhe t’iu prishte të ardhmen njerëzve të pavdekshëm? Asnjë nga librat e shenjtë nuk jep sqarime të hollësishme rreth natyrës së lidhjeve shoqërore apo profesionale të Gjarprit me Zotin. Nga mënyra se si u soll Zoti vis a vis çiftit Pallosh-Qygje, mund të nxirret përfundimi se Ai (Zoti) duhet të kishte një farë dijenie për veprimtaritë e Gjarprit dhe, madje, ndiente edhe një farë përgjegjësie për sigurinë e tij.

Megjithëse jo shumë të ndërlikuar në lëmin e dijes (për vetë faktin që nuk kishin pranuar të hanin pemën e ndaluar), me atë budallallëkun e tyre, ose më saktë, me shejtan-budallallëkun e tyre, Palloshi dhe Qygjja e ndjenë që kështu duhet të ishte puna, prandaj nuk u përgjigjën menjëherë. Madje nuk u përgjigjën kurrë dhe Zoti as që kishte për ta marrë vesh në jetë të jetëve fatin e Gjarprit sikur Qygjja të mos kishte ulur kokën dhe mos e kishte ngulur vështrimin te një palë çizme të reja me lëkurë gjarpri që kishte veshur.

- Hmm! - ia bëri Zoti me vete. - Ata të Edinit, Adami me Evën, si mëkat fillestar zgjodhën seksin. Këta të S’Edinit paskan zgjedhur vrasjen dhe vjedhjen.

- Nuk e keni parë fare Gjarprin?! - gjëmoi Zoti.

- Jo, - u përgjigjën njëzëri Palloshi me Qygjen.

- Edhe gënjeshtrën, - i shtoi Zoti me vete një të tretë listës së mëkateve fillestare të banorëve të Kopshtit të S’Edinit në Xhyrë të Librazhdit.

Për këto tre mëkate - vrasjen, vjedhjen dhe gënjeshtrën Zotit iu ngritën nervat, ndonëse jo aq lart sa i ishin ngritur para disa kohësh në lidhje me mëkatin e seksit. Kjo u dëshmua edhe në formën e dënimit që iu dha.

- Meqë nuk e keni ngrënë mollën e dijes dhe keni pranuar me vetëdije të plotë që të mbeteni në jetë të jetëve dhe brez pas brezi injorantë, nuk do t’iu dëboj nga Kopshti i S’Edinit, - tha ai mes brohoritjeve dhe duartrokitjeve të Palloshit dhe Qygjes.

Aq u entuziazmuan të dy banorët e Xhyrës, saqë Palloshi ngriti dorën dhe, ashtu duke qeshur, vërejti:

- Për më tepër kjo nuk është as mollë. Mua më duket më shumë si shegë.

Zoti e pa pemën me vëmendje dhe s’dihet përse i shpëtoi një - Ups! Por nuk e bëri veten.

- Megjithatë, - bubulliu duke vendosur një heshtje varri te dy të pranishmit, - kjo s’ndryshon asgjë. Pavarësisht mosngrënies së frutave të ndaluara, ju keni kryer tri mëkate të tjera fillestare dhe për këtë do të ndëshkoheni. Së pari, ju duhet të punoni, për të siguruar mirëqenien. Hajde shëndet!

Dhe u zhduk në qiell.

Palloshi dhe Qygjja mbetën vetëm. Nuk dinin ç’të thoshin. Fjala punë iu kishte rënë si bombë. Çdo gjë do ta kishin pranuar me qejf, po jo punën.

- Të thashë mos t’i vishje çizmet sot, - tha Palloshi.

- E ku e dija unë që do të vinte sot, - u justifikua Qygjja.

- Si tha, “duhet të punoni për të siguruar mirëqenien”?

- Po, kështu më duket se tha.

- Unë s’e kam fort qejf punën, - tha Palloshi.

- As unë, - ia priti Qygjja. - Puna s’ka asnjë lidhje me traditat tona.

- Por mbase është kështu: Po punove shumë, siguron mirëqenie të lartë. Po punove pak, ose po nuk punove fare ke më pak mirëqenie.

- E ç’na duhet mirëqenia a lartë? - ia priti Qygjja. - Ne do të punojmë fare pak, sa për të siguruar një mirëqenie minimale. Sa për ta shtyrë. Pjesën tjetër të mirëqenies ose do ta vjedhim, ose do ta grabitim gjëkundi. Të paktën na la këtu në Kopshtin e S’Edinit ku ke ç’të vjedhësh.

Dhe kështu e lanë që ata dhe, në jetë të jetëve, brez pas brezi, kushdo që do të vinte pas tyre, do të vazhdonin të punonin pak, fare pak, sa për të thënë, paçka se edhe mirëqenia që do të siguronin do të ishte e pakët, fare e pakët, sa për të thënë. Me sa duket edhe Zoti ishte në rregull me këtë zgjidhje. Atij nuk i bënte shumë përshtypje nëse njerëzit punonin apo s’punonin, kishin apo s’kishin mirëqenie, dinin apo s’dinin, mjafton që të vazhdonin ta respektonin dhe t’i luteshin Atij. Për të rëndësi parësore kishte seksi.