Jo A po Si

Mënyra e pagesës për Rrugën e Kombit duhet të zgjidhet me referendum.

Nuk jemi vendi i parë i botës që ndërtojmë autostrada. Ndoshta jemi nga të fundit. Prandaj edhe nuk kemi as përse të shpikim, as përse të rrihemi për mënyrat si financohet mirëmbajtja e tyre.

Autostradat dhe të gjithë rrugët në përgjithësi, kanë nevojë për mirëmbajtje të vazhdueshme. Veçanërisht në zonat e ftohta, ku ndryshimet midis temperaturave shkaktojnë tkurrje dhe lëshim maksimal të materjalit të ndërtimit të tyre, mirëmbajtja është edhe më e shpeshtë, edhe më e kushtueshme. Kur themi se kanë nevojë për mirëmbajtje, nënkuptojmë se kanë nevojë për para, për mjete financiare të vazhdueshme, vjetore.

Pyetja ku nxirren këto para ka vetëm një përgjigje: nga populli. Nga njerëzit që jetojnë në vend. Kësaj përgjigje nuk ke sesi t’i shmangesh. Pra, nuk mund të diskutohet. Ngado që ta vërtitësh, sido që ta kthesh, paratë do t’i paguajë populli.

E vetmja gjë që mund të diskutohet nuk është A do t’i paguajë, por Si do t’i paguajë populli këto para. Ka dy mënyra për pagesën e tyre:

1.       Paguan gjithë populli nëpërmjet taksave.  

2.       Paguajnë vetëm përdoruesit, përmes faturimit.

Një parantezë e vogël: Kur ky problem merr karakter politik, zakonisht janë partitë e krahut të majtë ato që mbrojnë idenë se mirëmbajtjet e rrugëve duhet të paguhen nga taksapaguesi, ndërsa partitë e djathta ato që përkrahin sistemin e faturimit të përdoruesve, shpesh herë edhe duke i privatizuar rrugët. Por, në Shqipëri si për gjithçka tjetër, edhe kjo ndarje është kokëposhtë.

Koncepti i shtetit, për një pjesë të madhe të popullsisë së vendit është ende i paqartë, megjithëse kanë kaluar 27 vjet nga rënia e komunizmit që e shkaktoi paqartësinë. Shteti nuk prodhon para, nuk i nxjerr mjetet financiare nga ajri. Shteti vepron me anë të taksave që iu mbledh taksapaguesve. Për këto taksa, për mënyrën se si i përdor ato, shteti duhet të jetë transparent dhe i hapur me taksapaguesit, pasi paratë, në fund të fundit, janë të tyre, jo të shtetit.  Tek ne shtetarët parapëlqejnë të mos jenë të hapur, pas kanë qef të abuzojnë.

Rrugën e Kombit e ndërtoi shteti shqiptar. Nuk e ndërtoi as Pandeli Majko me socialistët, as Sali Berisha me demokratët. Pandeli Majko propagandoi idenë, qeveria e Berishës mori nismën. Paratë për ndërtimin i pagoi populli shqiptar.

Tani puna nuk qëndron kush do të paguajë për mirëmbajtjen - demokratët apo socialistët. Sepse përgjigja dihet, do të vazhdojë të paguajë populli. Pyetja është: do të paguajë vetëm populli që e shfrytëzon rrugën, apo të gjithë? Pyetja nuk duhet të jetë A do t’i mbledhë paratë Rama apo do t’i mbledhë Basha, por si do mblidhen paratë. Edhe Basha kur të vijë në pushtet do të jetë i detyruar ta mirëmbajë Rrugën e Kombit dhe të gjejë fonde për këtë punë – pra t’ia marrë popullit ato.  

Se si do mblidhen paratë është pyetje delikate dhe shumë e rëndësishme, prandaj ata që marrin përsipër t’i japin përgjigje, marrin edhe një përgjegjësi të madhe mbi vete – përgjegjësi politike dhe sociale. Madje, siç po duket, edhe historike. Mënyra se si po veprojnë socialistët për t’i dhënë drejtim kësaj çështjeje është fare e papërgjegjshme. Ata thjesht marrin një vendim dhe e deklarojnë, pa pyetur për mendimin dhe ndjenjat e njerëzve që kanë të drejtë të vendosin – ata që paguajnë, populli. Pasojë e kësaj arrogance janë edhe ato që po ndodhin në Kukës këto ditë.

Normalisht, mënyra si do të financohej mirëmbajtja e rrugëve kombëtare duhet të ishte një nga pikat e rëndësishme të fushatës zgjedhore që kaloi. Atë duhet ta kishin ngritur edhe politikanët, edhe zgjedhësit. Fakti që gjatë fushatës nuk u kujtua asnjeri të pyeste s’do të thotë që socialistët kanë mandat për të bërë si t’iu dojë qefi dhe të vendosin pa marrë parasysh dëshirën e njerëzve. Përkundrazi, ata duhet të shkojnë te populli dhe t’i kërkojnë atij ta japë mendimin e vet përmes votës. Të shtrojnë pyetjen e thjeshtë: doni që mirëmbajtjen e rrugës ta paguani përmes taksave, apo doni që ta paguani me faturim përdoruesi? Për këtë, ata duhet të bëjnë edhe një punë sqaruese – sa para kërkohen për mirëmbajtjen e rrugës? Sa përqind do t’i rritet taksa shqiptarëve nëse do t’i paguajnë ato para përmes taksave? Sa mendohet të jetë tarifa e përdorimit, nëse vendoset që të paguhet me këtë formë.

Lereni popullin ta vendosë me votë. Në këtë mënyrë nuk ka asnjë arsye përse njerëzit të acarohen dhe t’i vërsulen dhe të shkatërrojnë objekte, të cilat po me paratë e tyre do të rindërtohen.